Dankbaar voor dankbaarheid in moeilijke tijden

Ik moet eerlijk zeggen dat er momenten zijn waarop ik als directeur van A Network for Grateful Living het gevoel heb dat ik mensen misleid. Er zijn van die dagen dat mijn betrokkenheid bij Grateful Living me voorkomt als waanzin. Ik voel me soms zo overspoeld door het onrecht en leed waar zoveel mensen in deze wereld mee geconfronteerd worden dat ik me afvraag of het zinnig is je te concentreren op dingen om ze te waarderen. Mijn welstand geeft me een schuldgevoel. Hoe kan iemand de hoofdpunten van het nieuws van de afgelopen week, maand of het afgelopen jaar lezen en zich dankbaar voelen? Ik val ten prooi aan twijfel.

De afgelopen tijd ben ik bijna dagelijks bezig een oplossing te zoeken voor deze lastige vraag. Ik kijk naar het nieuws en raak van streek door beelden van onschuldige mensen die het slachtoffer zijn van extremisme, haat en angst. Hiermee vergeleken lijkt mijn ‘strijd’ met kanker de gemakkelijke weg om bijna te sterven; ik heb het voorrecht tot de blanke middenklasse te behoren, met een zorgverzekering, toegang tot goede medische zorg, een veilige plek om te wonen en familie en vrienden die daadwerkelijk voor mij konden zorgen. Voor veel mensen geldt dit niet. Ik heb geluk gehad. Ik heb geluk gehad en, wat minstens zo belangrijk is, ik weet het.

Het blijkt dat dit vermogen te beseffen hoe en wanneer we geluk hebben, gezegend en/ of bevoorrecht zijn en dit ook benoemen, een essentiele oefening binnen dankbaar leven is die doorslaggevend kan zijn – met name wanneer we te maken krijgen met duidelijk onrecht. Dankbaar leven kan helpen een brug te bouwen van wanhoop naar sterk zijn en van verdriet naar betrokkenheid. En wat ook belangrijk is, het kan ons hart openen wanneer dat zich willen sluiten.

Oefeningen om te onthouden als we aandachtig aanwezig willen blijven temidden van alle ellende in de wereld.           

Er zijn meerdere redenen waarom het van wezenlijk belang is moeite te blijven doen dankbaar te blijven en er zijn oefeningen die we kunnen onthouden als we met aandacht aanwezig willen zijn temidden van alle ellende in de wereld. Hier volgen er een paar:

Bewustzijn. We moeten dankbaar zijn voor ons vermogen wakker genoeg te zijn om te kunnen voelen. Diepbedroefd zijn betekent dat we leven. Empathie is een zegen die ons ten diepste met anderen verbindt. Het is een voorrecht te kunnen zorgen dat we goed geinformeerd zijn en soms laaiend. En we boffen dat we in staat zijn met open ogen en een open-gebarsten hart te zien dat er in de wereld dingen gebeuren die onaanvaardbaar en tragisch zijn. Dankbaarheid voor onze gevoelens is een krachtig startpunt voor engagement.

Erkenning. We moeten een overzicht maken en ons erkentelijk tonen voor elk geschenk en alle geluk dat ons ten deel valt. Als we deze niet tellen, als we ze ontkennen en ze bagatelliseren wanneer we geconfronteerd worden met het leed van anderen, helpen we de mensen die lijden niet. Dan doen we net alsof het niet belangrijk is te kunnen ademen, eten, lopen en lief te hebben .. en dat terwijl er talloze moeders zijn die wensen dat hun kinderen dit zouden kunnen doen. Ze zouden ons het voorrecht om volop te leven niet willen ontzeggen. Wijzelf kunnen gevangen komen te zitten in de overtuiging dat we door onze privileges als vanzelfsprekend te accepteren, ons afscheiden van degenen die deze niet bezitten. Het tegenovergestelde is het geval.

Actie. We moeten de voorrechten die we hebben, gebruiken. Als we geld hebben (ook al is het maar een beetje) en we beweren dat dit iets is om dankbaar voor te zijn, kunnen we er gebruik van maken … we kunnen het delen, we kunnen ervoor zorgen dat het een verschil maakt. Als we een lichaam hebben dat gezond is, kunnen we onszelf gelukkig prijzen en er gebruik van maken … we kunnen het vermogen om dingen gedaan te krijgen, anderen te helpen en zorg te bieden met hen delen. De opleiding die we hebben en/ of de vaardigheden waarover we beschikken, zijn geschenken die er om vragen om gebruikt te worden. Elk middel of privilege moet erkend en gewaardeerd worden voordat het van dienst kan zijn. Alleen wanneer we weten, benoemen en accepteren wat we hebben, kunnen we er iets mee doen dat van betekenis is.

Wanneer we iedere dag dankbaar leven, maken we deel uit van die prachtige puinhoop: de mensheid. We voelen hoe we met elkaar verbonden zijn en de pijn en schoonheid van verbondenheid. Wanneer we dankbaar zijn in moeilijke tijden kunnen we ons inleven in het leed van anderen, onze eigen zegeningen erkennen, waarderen en gebruiken en zo ertoe aangezet worden actie te ondernemen.

“Geloof dat geen twijfel kent is dood geloof,” zei Miguel de Unamuno. Daar ben ik het mee eens. Dit geldt ook voor dankbaar leven wanneer het niet vecht om met zichzelf in het reine te komen. Worstelen met paradoxen hoort bij het wezen van dankbaar leven.

Wanneer we op deze manier naar dankbaar leven kijken: open, dynamisch en ontvankelijk, krijg ik er weer vertrouwen in dat ieder van ons verbonden kan zijn. En ik vertrouw er op dat ik daar dan ook bij hoor…. , ik met mijn grote hartzeer voor de wereld.

Dit artikel verscheen op 26 april 2015 in de Huffington Post.

Vertaling: Annemarie Verschoor – ten Dam

Read in English: Grateful for Gratefulness in Difficult Times

Topic Br. David Steindl-Rast